Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 12: Nood aan bevestiging?
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 12: Bevestiging nodig? Narcisten hebben de neiging om hun eigen daden groots voor te stellen. Alles wat ze doen moet benadrukt worden, moet erkend worden en blijvend herhaald. Want ze doen toch zoveel! (Wij weten natuurlijk dat als ze al veel doen, dit enkel voor een ander is, of om een punt te bewijzen). Wat ze doen is toch overduidelijk vol van ‘liefdadigheid’ en ‘opoffering’. Ze gebruiken hun verhaal graag om een gevoel van superioriteit te creëren en om anderen afhankelijk van hen te maken. Door zichzelf (en hun verwezenlijkingen) op een pied-de-stal te zetten, bepalen ze het verhaal dat jij mag vertellen. Want hoe meer ze vertellen dat zij toch zoveel doen, hoe minder waard jouw bijdrage lijkt. Wat jij doet, is toch maar randinformatie. Wat jij doet is toch maar bijzaak. Favoriete uitspraak hierrond, uit therapie gegrepen: “Zonder mij zou dit gezin instorten.” Uitgesproken door iemand wiens partner een drukke job had, iedere dag haar kinderen van school haalde, vers eten maakt, het huishouden alleen doet. En dat allemaal terwijl hij ‘op ziekenkas’ is. Dit gedrag wordt vaak ingezet als een vorm van manipulatie en controle. Ze leggen vaak alles wat ze voor je doen op tafel om zichzelf te verheerlijken en om waardering en bewondering af te dwingen. Je kan dus geen gelijkwaardigheid nastreven in de relatie, ofwel doe je zoveel dat de narcist de situatie in het belachelijke moet trekken (‘Ik kan ook niks doen hé, jij doet het altijd op jouw manier. Zo begin ik er nog niet eens aan.) Ofwel probeer je evenveel te doen, maar krijg je te maken met een hyperfocus op wat de narcist allemaal gedaan heeft. Je krijgt dus of weerstand op jouw werk ofwel een afleiding nar het werk van de narcist. Jouw erkenning krijgt dus nergens een plaatsje. Dit is ook één van de redenen dat je je leeg voelt. Narcisme en collusie Ik koppel dit graag aan een weinig bekende term ‘Collusie’. Stel je een Yin en Yang teken voor. Je hebt daarbinnen twee posities. Laat ons die posities even ‘gever’ en ‘nemer’ noemen. De gever is iemand die plezier ervaart in de ander energie geven. Er is interne motivatie en beloning voor. De energie die de ‘nemer’ ontvangt, is erg plezierig. Deze wordt daar blij van en is er dankbaar voor en geeft energie terug aan de ontvanger in de vorm van bevestiging. Deze bevestiging is extra motivatie voor de ‘gever’ om nog meer te gaan geven. En af en toe zal het systeem zich even omdraaien en zal de ‘gever’ de ‘ontvanger worden’ en omgekeerd. Binnen narcisme zal de ‘gever’ wel kunnen geven, maar deze zal geen bevestiging krijgen dat het goed was. Integendeel. Er zijn altijd kleine (of grote) commentaren, of er wordt niets over gezegd. Maar hierdoor is ‘de gever’ overgeleverd aan een eenzijdig systeem: geef wat je hebt, maar je krijgt niets terug. Hoe langer je in dit patroon vastzit, hoe moeilijker het is om eruit te ontsnappen. Je geraakt immers steeds leger en leger… De narcist zal altijd alles wat ze voor je doen op tafel leggen, maar dulden geen poging van jou om hetzelfde te doen Aan de hand van de titel van de blog van vandaag dacht je waarschijnlijk dat we het over de narcist gingen hebben en diens nood aan bevestiging. Maar jij hebt ook nood aan bevestiging. Dringend. Jij probeert goed te doen, maar wordt/bent onzeker omdat je te weinig bevestiging krijgt. Heb je ondertussen al een netwerk opgestart, zoals we besproken hebben in een van de eerste blogs? Zij kunnen je helpen om de nodige bevestiging te krijgen. En ja, dat voelt awkward. En ja, dat is een drempel. En ja, toch moet je het doen. You got this. You deserve this! Tot volgende week Jeroen
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 11: Wegwandelen
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 11: Waarom jij moet wegwandelen Welkom terug! Blij je weer te zien! Nieuwe week, nieuwe post, nieuwe inzichten. Een tijd geleden kwam ik met het inzicht dat je zelf bepaald hoeveel energie je aan de narcist geeft (heb je dit gemist kan je dit hier nog even nalezen), alsook dat de narcist vastzit in een gedragscyclus (dat lees je hier) en beperkt is door 2 kerngedachten (de blog van vorige week ). Deze week bied ik je graag een handvat. Wandel weg. Letterlijk wegwandelen van narcisme? Oké, wat bedoel ik nu eigenlijk? Want wegwandelen is makkelijk gezegd. En van wat dan? Laat me beginnen bij de letterlijke interpretatie: wandel fysiek (en rustig) weg van: situaties die (dreigen te) escaleren kwetsende uitspraken, (overweldigend) grote emoties (bij jezelf en anderen) ongeloofwaardige situaties onrechtvaardige situaties … Als je weet dat je geen invloed hebt op de situatie die volgt, is het beter om er zelf uit te stappen. Wanneer je dat nog kan, op de manier die jij wil. Rustig en neutraal. Gewoon nee. De narcist zal proberen je te provoceren, zal zijn/haar reacties proberen aan te passen zodat jij de controle weer verliest. Gezien het niet om de inhoud gaat voor de narcist, maar de vorm, kan deze switchen naar de reactie met de ‘meeste winst’. Blijf rustig. Gebruik een ‘dooddoener’ in communicatie. Dat is een uitspraak waar eender welke reactie eigenlijk overbodig is. Het is een beetje zoals bij de walkie talkies: “Over and out.” ‘Ik ga daar niet op ingaan.’ ‘Op deze manier bespreek ik niets’ ‘Zo laat ik niet tegen me spreken.’ ‘Jij mag denken wat je wil.’ ‘Ik ga nu weg om de rust te bewaren.’ ‘Ik ben niet verantwoordelijk voor jouw gevoel/reacties. Maar ik ben dat wel voor de mijne. Ik stap nu weg’ …. Figuurlijk wegwandelen van narcisme Oke. Letterlijk wegwandelen van situaties is duidelijk. Maar wat met het figuurlijk stukje. Het contact met een narcist afbouwen of verbreken, of je er nu een romantische, familiale of vriendschappelijke band mee hebt is moeilijk. Ik krijg in de praktijk vaak de vraag: “Ik zie het wel, maar hoe ga ik nu weg?” Wel, door je goed voor te bereiden. Je gaat niet op grote wandeltocht zonder een winddichte jas, een sjaal, een muts, stevige wandelschoenen, wat proviand en drinken. En nog zoveel meer! Om nog maar over de fysieke voorbereiding te zwijgen. Waarom denken we dan dat we kunnen wegwandelen van een narcist zonder voorbereiding? Verzamel je informatie bij de juiste bronnen. raadpleeg een notaris, een advocaat, verzamel de nodige papieren, raadpleeg je bank over je financiële situatie. Maak een plan. Ik heb jullie al verteld dat ik vaak dingen herhaal in mijn sessies. Wel, deze is een tweede phrase die ik graag herbezoek. Maak een plan! Weet wat er komt. Je zal terechtkomen in een storm, er zal gelogen worden, gemanipuleerd, fake news verspreid, … Deze technieken werken enkel als je niet zelf weet hoe de vork aan de steel zit. Narcisten proberen je te verwarren in de hoop dat ze langer van je kunnen profiteren. Hoe meer je weet, hoe meer je de schade kan beperken, financieel, sociaal, emotioneel… Het is helaas vaker voorkomend dat mensen eerlijk in ’the endgame’ stappen en odneruit worden gepraat en gehaald door de narcist. Ze geven halve huizen weg, de auto er nog bij, gaan akkoord met een minder goede kinderregeling dan het kind verdient. Om gerust te zijn, omdat ze niet beter weten, omdat ze moe en op zijn van het emotionele gevecht. Bereid je dus goed voor. De gemiddelde duur van deze voorbereiding varieert, maar ik ken weinig mensen die dit in weken doen. De meesten hebben er maanden voor nodig. Neem je tijd, maar doe jouw ding. En in tussentijd: Niemand (niet narcistisch) vraagt of verwacht dat je ineens perfect bent. Geef jezelf de tijd om deze vaardigheden te leren. Leer wegstappen op momenten die jij belangrijk vindt. Leer wegwandelen uit crisissituaties. Leer voor jezelf kiezen. Als je ergens het geduld verliest, het maar even kan volhouden of maar gedeeltelijk rustig kan blijven: niet erg. De volgende keer ken je jezelf weer iets beter en gaat het weer net dat tikkeltje gemakkelijker. Vergeet nooit dat weggaan van een ongezonde situatie moedig is, zelfs als je struikelt in het buitenwandelen.
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 10: Kerngedachten in narcisme
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 10: De basis van narcisme Kerngedachten in Narcisme: de drijvende krachten achter het gedrag Narcisme is een veelbesproken onderwerp, met uiteenlopende definities en interpretaties. De ene uitleg is al uitgebreider dan de andere, maar om de essentie van narcisme echt te begrijpen, zijn er twee fundamentele kerngedachten die als drijfveren fungeren: Ik moet mezelf superieur vinden, anders ben ik niets. Ik moet mezelf beschermen tegen eender welke prijs. De angst voor niet-overleven Een narcist heeft een diepgewortelde behoefte om zichzelf als superieur te zien. Zonder deze constante bevestiging van superioriteit voelt de narcist zich leeg, onbelangrijk en betekenisloos. Dit gevoel van leegte wordt ervaren als een existentieel gevaar – alsof ze letterlijk ophouden te bestaan als ze niet als speciaal of uitzonderlijk worden erkend. Deze drang naar superioriteit is niet zozeer gebaseerd op een gezond zelfvertrouwen, maar eerder op een defensieve strategie om een diepgewortelde angst te onderdrukken: de angst om bevestigd te worden in hun eigen nietigheid. Dit leidt ertoe dat narcisten zich voortdurend omringen met bewonderaars (of bij uitbreiding flying monkeys), erkenning zoeken en overdreven reageren op kritiek. Elke vorm van afwijzing of gebrek aan erkenning voelt als een aanval op hun hele wezen. De constante drang naar validatie en bewondering is dus geen luxe, maar een noodzaak om hun wankele zelfbeeld in stand te houden. De overlevingsstrategie: bescherming tegen elke prijs Naast het streven naar superioriteit is er een tweede essentiële kerngedachte: zelfbescherming tegen elke prijs. Narcisme ontstaat niet zomaar; het is geen aangeboren karaktereigenschap, maar eerder een aangeleerd overlevingsmechanisme. Narcisten hebben in hun vroege jeugd geleerd dat ze emotioneel alleen staan. Ze hebben ervaren dat de verwachtingen van hun omgeving óf te hoog óf te laag waren, maar zelden aangepast aan hun eigen behoeften en ontwikkeling. Dit leidt tot een gevoel van fundamentele onzekerheid en onveiligheid. Omdat narcisten in hun opvoeding vaak weinig emotionele ondersteuning hebben ontvangen, ontwikkelen ze een pantser om zichzelf te beschermen. Dit pantser kan zich uiten in arrogantie, manipulatief gedrag, een onvermogen om kwetsbaarheid te tonen en een rigide afweer tegen kritiek. Hun denken is zwart-wit: anderen zijn óf met hen óf tegen hen. Dit verklaart waarom narcisten zo sterk reageren op situaties waarin ze zich bedreigd voelen – of dat nu door kritiek, afwijzing of een gebrek aan controle is. Narcisme als overlevingsmechanisme Wanneer we narcisme vanuit deze kerngedachten benaderen, wordt duidelijk dat narcistisch gedrag voortkomt uit diepgewortelde angst en overlevingsstrategieën. De narcist ziet zichzelf niet als iemand die destructief handelt, maar als iemand die simpelweg moet overleven in een vijandige wereld. Dit betekent niet dat narcistisch gedrag gerechtvaardigd is, maar het helpt wel om te begrijpen waarom narcisten handelen zoals ze doen. Door deze fundamentele inzichten te begrijpen, kunnen slachtoffers van narcistisch misbruik beter herkennen waarom narcisten zich gedragen zoals ze doen. Tegelijkertijd wordt duidelijk waarom genezing en verandering voor een narcist zo moeilijk is: het zou betekenen dat ze hun volledige overlevingsstrategie en zelfbeeld moeten loslaten – iets wat voor hen voelt als het omarmen van de leegte die ze al hun hele leven vrezen. Bewustwording van deze kerngedachten helpt niet alleen om narcisme beter te begrijpen, maar ook om beter om te gaan met narcisten in onze omgeving en grenzen te stellen waar nodig. Vergeet niet: jij bepaalt de uitkomst van de oorlog door zelf te kiezen wat jouw grenzen zijn. Niet door te reageren op zijn aanvallen. Tot volgende week Jeroen
Narcismeblog: 52 weken zonder de narcist: Week 9: De narcistische cyclus
Narcismeblog: “52 weken zonder de narcist” – Week 9: De narcistische cyclus Dit volgende stukje ga je zeker herkennen. Het gaat over hoe het gedrag van een narcist vaste patronen volgt. Altijd. Iedereen die een narcist in zijn of haar leven heeft gehad, weet wat de stappen zijn. Het begin van de cyclus: idealisatie Aan het begin van een nieuwe relatie (zowel romantisch, vriendschappelijk als professioneel) zal de narcist de nieuwe partner/vriend/collega de hemel in prijzen. Het is het beste ooit, het is geweldig, niets is beter.(Ik hoor altijd wijlen Eddy Wally’s “CHeweldig’ in mijn hoofd, ik weet ook niet waarom.) Je zit hier in de lovebombing fase. Je raakt verslaafd aan de constante bombardementen van complimenten, liefdesbetuigingen, aandacht, cadeautjes, verrassingen. Je beloont de narcist door zelf de aandacht ook terug te geven. Je geeft de relatie enorm veel voeding en zodus ook de narcist. En zolang je altijd alles geeft, lijkt alles oké. Troubles in paradise Dit idealiseren zal aanhouden tot de partner/vriend/collega ‘steken laat vallen’. Lees als: niet perfect is in aandacht geven, energie hebben, de narcist op het woord geloven, … Je bent als persoon in verbinding ook al eens moe, oprecht niet geïnteresseerd, druk, niet gericht op de ander. En dat is volstrekt normaal. Natuurlijk zijn relaties niet perfect. Ooit. Ze hebben onderhoud nodig door communicatie. Begrip en mildheid. Maar dit vereist een kwetsbaarheid die een narcist niet kan dulden. Die verlangt naar die onbereikbare perfectie (heeft deze echt nodig) en zal deze als maatstaf gebruiken. Wanneer deze niet gehaald wordt, kan je dat zien als scheurtjes in het ideaalbeeld. (Als je dit mooi in verhaal wil zien kan je dit hier.) De barstjes verstoren het ideaalbeeld en maken het beeld realistischer. De narcist tracht te remediëren door middel van terechtwijzingen, kritiek en hypocriete regels om de partner weer ‘op het juiste pad’ te krijgen. Wanneer dit niet, onvoldoende of slechts tijdelijk lukt, gaat de relatie steeds minder waard worden voor de narcist. You are trash now Na enkele pogingen tot bijsturing met (te) gering succes, zal de narcist de relatie verwerpen. Dat wordt de narcistische verwerping genoemd. Als partner word je verweten het slechtste van het slechtste te zijn, dat je niets bent. Dat je nooit goed was. Dat je het altijd al slecht voor had. Dat je nooit je best deed. Dat je waarschijnlijk al iemand anders hebt. Dat je niets meer bent dan afval nu. Je wordt met de grond gelijk gemaakt en liefst nog in een put geduwd. One more time Echter, het verhaal stopt daar niet. De narcistische verwerping zorgt bij de partner vaak voor een gevoel van verantwoordelijkheid en schuld. De partner zal meer dan eens achter de narcist aanlopen en schuld op zich nemen. Een schuld die vaak niet aan de partner is om op te nemen. Maar hierdoor krijgt de narcist weer ‘gelijk’ en kan de relatie verderlopen via het gekende patroon. ‘Als je dit niet meer doet, dan komt alles goed’. wordt dan vaak gebruikt door de narcist. De cyclus herstart met idealisatie. En de cyclus zal blijven doorlopen tot jij er uit stapt. Weet je nog? HET VERANDERT NIET. HIJ/ZIJ VERANDERT NIET. Ik blijf zagen tot je het ook voelt. Tot volgende week Jeroen